W ostatnich latach witamina D powstała z popiołów. Z szarej myszki, która wpływała jedynie na stan kości przerodziła się we wszechmocny hormon, wpływający na niemalże cały ludzki organizm. Okazało się też, że do tej pory uznawane dzienne zapotrzebowanie nie jest wystarczające, a wyniki szeregu nowych badań sugerują, że zapotrzebowanie na tę witaminę jest aż kilkukrotnie wyższe. W obliczu nowych informacji okazuje się, że większość społeczeństwa zmaga się z niedoborem. Rodzi się pytanie, jak temu zaradzić?
Czym jest witamina D3?
Warto zacząć od początku, czyli drobnej charakterystyki. Otóż witamina D3 jest rozpuszczalna w tłuszczach oraz ma budowę steroidową. Jej receptory są obecne w większości komórek organizmu, co czyni ją… hormonem! Na tle innych witamin wyróżniające jest też główne źródło, z którego ją czerpiemy, czyli synteza skórna. W skórze wytwarzana jest z 7-dehydrocholesterolu pod wpływem ekspozycji na promienie UV-B (zakres długości fal 280-320 nm)[1]. Promienie o tej częstotliwości docierają do naszej skóry w określonych ramach czasowych, które mieszczą się mniej więcej w godzinach od 10:00 do 15:00, a ich największe natężenie jest w okresie letnim. Tryb życia przeciętnego obywatela rozwiniętego kraju zazwyczaj wymusza w tych godzinach przebywanie w miejscu pracy, co nie sprzyja produkcji witaminy D. Jest to jedna z przyczyn ogromnej skali niedoborów owej witaminy w społeczeństwie. Warto też zauważyć, że promienie UV nie tylko inicjują syntezę cholekalcyferolu, ale jednocześnie mogą prowadzić do uszkodzeń jego już powstałych, aktywnych metabolitów. Kolejną ważną uwagą jest to, że na wydajność syntezy witaminy D nie wpływa tylko ilość promieni UV-B, które docierają do skóry, ale też jej poziom pigmentacji – melanina blokuje dostęp UV-B do 7-dehydrocholesterolu[1].
Niedobory witaminy D3
Jako optymalny zakres stężeń witaminy D3 (metabolit 25-hydroksy) dla względnie zdrowej osoby określa się 30-50 ng/mL (75–125 nmol/L). Część danych wskazuje, że stężenia powyżej 50 ng/mL mogą przynosić dodatkowe korzyści, a do 100 ng/mL nie ma negatywnych efektów, dlatego do poziomu pomiędzy 50, a 100 ng/mL dąży się szczególnie w celach terapeutycznych.
Badania statystyczne określające status witaminy D w społeczeństwie są regularnie przeprowadzane na całym świecie. W krajach środkowej Europy niestety średnie stężenia witaminy D3 są w większości przypadków poniżej wymaganych 30 ng lub na skraju tego progu.
Poniżej tabela przedstawiająca średnie stężenia witaminy D dla różnych grup wiekowych, w różnych miesiącach, u populacji węgierskiej[2]. W wynikach widać, że w okresie letnim sytuacja jest nieco lepsza niż w innych porach roku, jednak różnice nie są drastyczne.
| Month | 0–9 years | 10–19 | 20–29 | 30–39 | 40–49 | 50–59 | 60–69 | 70–79 | 80–89 | SDD |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| March | 25 | 23 | 23 | 23 | 22 | 22 | 23 | 23 | 20 | 4 |
| May | 31 | 23 | 25 | 24 | 23 | 24 | 24 | 21 | 21 | 21 |
| June | 30 | 26 | 30 | 30 | 28 | 26 | 29 | 28 | 21 | 56 |
| July | 35 | 30 | 33 | 31 | 28 | 27 | 27 | 25 | 19 | 55 |
| August | 42 | 37 | 35 | 35 | 36 | 29 | 33 | 25 | 21 | 42 |
| September | 36 | 30 | 30 | 29 | 30 | 29 | 26 | 26 | 16 | 18 |
| October | 31 | 23 | 23 | 27 | 24 | 24 | 23 | 20 | 15 | 9 |
| November | 23 | 23 | 25 | 26 | 27 | 23 | 27 | 26 | 23 | 2 |
| December | 22 | 22 | 21 | 21 | 21 | 19 | 23 | 20 | 15 | 1 |
Jakie funkcje pełni witamina D3?
Utrzymuje dobrą kondycję kości i zębów
Pierwotną funkcją suplementacji witaminy D było minimalizowanie ryzyka rozwoju krzywicy u dzieci. Często jest też stosowana w przeciwdziałaniu osteomalacji. Wiemy jednak, że witamina ta wpływa na gęstość mineralną kości i ich ogólną kondycję na przestrzeni całej długości życia, zmniejsza też ryzyko złamań. Zwiększa wychwyt wapnia i fosforu ze światła jelit oraz reguluje czynność przytarczyc i stężenie parathormonu[1].
Pozytywnie wpływa na zdrowie układu krążenia
Aktywna forma witaminy D obniża markery hipertrofii mięśnia sercowego[1]. W lekkim stopniu może obniżać rozkurczowe ciśnienie krwi[3]. Niski poziom witaminy D zwiększa ryzyko śmierci z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego[4].
Działa neuroprotekcyjnie
Witamina D3 reguluje homeostazę wapniową również w mózgu. Hamuje aktywność kanałów wapniowych (L-VSCC), przez co zmniejsza napływ jonów wapnia do wnętrza neuronów w wyniku aktywacji glutaminianem, zmniejszając ekscytotoksyczność[5].
Wpływa na funkcje psychologiczne
Stężenie witaminy D we krwi odwrotnie koreluje z poziomem symptomów depresyjnych. Wdrożenie odpowiedniej suplementacji i podniesienie jej poziomu we krwi może efektywnie poprawiać stan pacjenta[6].
To tylko część z funkcji, jakie pełni witamina D w organizmie. Wśród pozostałych wymienić można między innymi wpływ na gospodarkę hormonalną, gospodarkę glukozowo-insulinową, układ odpornościowy, stany zapalne i inne.
Metabolity witaminy D3
Najbardziej znanym pojęciem, pod którym skrywa się witamina D3 jest cholekalcyferol. Jest to substancja, która jest syntetyzowana w skórze oraz którą znamy z suplementów diety. Nie jest to jednak docelowa cząsteczka, ponieważ dla właściwego działania musi jeszcze ulec aktywacji.
3 kluczowe procesy na ścieżce metabolizmu witaminy D to kolejno: 25-hydroksylacja, 1α-hydroksylacja i 24-hydroksylacja. Pierwszy etap to przemiana cholekalcyferolu w 25-hydroksycholekalcyferol (25(OH)D3) w wątrobie. Kolejny etap zachodzi w nerkach i w jego wyniku powstaje 1,25-dihydroksykalcyferol (1,25(OH)2D3). Ostatni etap inicjuje produkcję 1,24,25(OH)3D oraz 24,25(OH)2D, które również wykazują powinowactwo do receptorów witaminy D (VDR), jednak nie są już tak znaczące jak 1,25-dihydroksykalcyferol. Omówmy teraz pokrótce rolę dwóch głównych metabolitów.
Kalcydiol (25(OH)D3) – ta forma nie jest ligandem receptora witaminy D, przez co nadal jest tylko prehormonem. Sam nie pełni funkcji hormonalnej. Jest najpopularniejszym wyznacznikiem nasycenia witaminą D, w badaniach znacznie częściej używanym niż jej aktywny metabolit. Powodem może być znacznie niższy koszt wykonywania badania, niż w przypadku formy aktywnej. Efekty zdrowotne wzrostu kalcydiolu we krwi wynikają w większości z tego, że inicjuje to również wzrost kalcytriolu, który to wywołuje właściwe działanie.
Kalcytriol (1,25(OH)2D3) – jest to główny, najsilniejszy metabolit witaminy D, który wykazuje działanie hormonalne. Kalcytriol ma wysokie powinowactwo do receptorów jądrowych VDR. Aktywacja tych receptorów wpływa na ekspresję setek genów, część pobudzając, a inną część hamując, co w ogromnym stopniu wpływa na funkcjonowanie całego organizmu.
Jak poprawnie zbadać poziom witaminy D3?
W laboratorium zazwyczaj badamy stężenie 25(OH)D3 we krwi. Jest to jak najbardziej dobra praktyka i dobrze odzwierciedla poziom nasycenia organizmu, ALE tylko pod warunkiem, że nie mamy żadnych komplikacji z dalszym jej metabolizmem. Pewne zaburzenia (mutacja genu kodującego produkcję enzymu CYP27B1) skutkują upośledzeniem procesu konwersji kalcydiolu w kalcytriol. W takim stanie wynik kalcydiolu we krwi będzie poprawny, ale problem nadal będzie istniał, gdyż kalcytriol nadal pozostanie niedoborowy.
Wspomniane zaburzenie genetyczne jest o tyle problematyczne, że konwersja kalcydiolu do kalcytriolu zachodzi przy pomocy jednego jedynego enzymu, w przeciwieństwie do wcześniejszego etapu, który może być przeprowadzany przez kilka różnych enzymów.
Pełny obraz sytuacji dam nam badanie kompletu, czyli jednocześnie 25(OH)D3 i 1,25(OH)D3. Umożliwi to ocenę zarówno poziomu nasycenia organizmu witaminą, jak i sprawność jej metabolizmu. Wzajemny stosunek obu form pozwala ocenić sprawność procesów hydroksylacji i podjąć odpowiednie kroki terapeutyczne[7]. Gdy okaże się, że metabolizm jest zaburzony, lekarz będzie miał podstawę do zaordynowania kuracji lekiem z kalcytriolem, zamiast standardowych suplementów z cholekalcyferolem, co powinno być niezwykle pomocne.
Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie i sprawdzić jak kształtuje się metabolizm witaminy D w Twoim organizmie, skorzystaj z okazji i wykonaj badanie obu metabolitów witaminy D (kalcydiolu i kalcytriolu) w Revital Clinic w Gdyni korzystając z promocyjnej ceny – 140 zł zamiast 180! Oferta jest ważna przez cały kwiecień, a więc w okresie, w którym wiele osób zaprzestaje suplementacji witaminy D. By taka decyzja była właściwa, powinna być poparta badaniem krwi, nie tylko porą roku. Bądź świadom swojego zdrowia, rób badania!
Umów się na badanie.
Dodaj komentarz