Ciekawostki medyczne

Czy przyjmowanie testosteronu ma wpływ na indukowanie raka prostaty?


Wpływ androgenów na rozwój raka stercza budzi wiele kontrowersji. Zainteresowanie, które wzbudziła możliwość suplementacji testosteronu (TRT – testosterone replacement therapy) u mężczyzn, u których w wyniku starzenia dochodzi do zmniejszenia produkcji tego hormonu, ożywiła dyskusję na temat relacji między rozwojem PCa(prostate cancer) a środowiskiem hormonalnym mężczyzny. Niestety, Narodowy Instytut Raka w Stanach Zjednoczonych wstrzymał prowadzenie dużych prób mających na celu ocenę skuteczności TRT. Liczne przeprowadzone dotychczas badania nie potwierdziły istnienia niekorzystnej zależności dodatniej między TRT i rozwojem PCa.

 

Zasadniczym czynnikiem ryzyka PCa jest wiek, o czym świadczy znacznie większa zapadalność na ten nowotwór mężczyzn w wieku >70 lat niż mężczyzn młodszych, natomiast stężenie testosteronu (T) w surowicy mężczyzn w wieku >70 lat jest niższe niż stężenie T w surowicy mężczyzn młodszych. Dlaczego więc pojedyncze ogniska PCa występujące u młodych mężczyzn nie ulegają progresji u części z nich?  Jeśli niekorzystny wpływ T na rozwój PCa ujawnia się dopiero po upływie 20-40 lat, to nie należy obawiać się ewentualnych niekorzystnych następstw TRT w odniesieniu do karcynogenezy u mężczyzn w wieku starszym.

 

Na podstawie badań, które przeprowadzili Huggins i Hodges stwierdzono, że podawanie T przyczynia się do progresji PCa. Stwierdzenie to oparto na obserwacji dwóch chorych, u których codzienne iniekcje T przyczyniły się do wzrostu stężenia fosfatazy kwaśnej, przy czym jeden z nich był poddany uprzednio orchidektomii, zaś u drugiego stężenie fosfatazy rosło podczas pierwszych 28 dni podawania T, ale później wykazywało znaczne wahania, obserwowane u niego także zanim rozpoczęto iniekcje. Osiągnęło ono równie wysoki poziom po upływie 2 tygodni od zaprzestania leczenia.

 

Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku opublikowano wyniki badania obejmującego największą liczbę chorych na PCa, którym podawano T. Codzienne wstrzykiwanie T zastosowano u 67 mężczyzn, u których stwierdzono przerzuty PCa do kości. Spośród 52 mężczyzn, u których oceniono wyniki tego postępowania, u 45 obserwowano niekorzystną odpowiedź w postaci narastania dolegliwości bólowych bądź zwiększenia stężenia fosfatazy kwaśnej. Niestety, jedynie czterech z nich nie poddano uprzednio leczeniu hormonalnemu, to znaczy nie wykonano orchidektomii bądź nie zastosowano leczenia estrogenem. U jednego spośród tych 4 mężczyzn podawanie testosteronu przyczyniło się do poprawy stanu zdrowia, u drugiego wywołało odpowiedź niekorzystną, zaś u pozostałych dwóch stwierdzono progresję PCa po upływie odpowiednio 56 i 360 dni od rozpoczęcia iniekcji. Inni autorzy zaobserwowali korzystną odpowiedź u chorych na zaawansowanego PCa, którym podawano T. Pearson opublikował wyniki obserwacji chorego, który zgłaszał silne bóle będące następstwem przerzutów PCa do kości. Zauważył, że dolegliwości ustąpiły w wyniku codziennych iniekcji T. Wyniki innego badania wskazują, że większość spośród 20 chorych na zaawansowanego PCa nieleczonych dotychczas hormonalnie zgłasza poprawę samopoczucia i zmniejszenie nasilenia bólów w wyniku podawania T. Przytoczone prace obarczone są wieloma błędami. Brakuje w nich obiektywnej oceny progresji PCa, na przykład na podstawie oznaczeń stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy, bądź grup kontrolnych, które posłużyłyby do opracowania porównań. Niemniej, sugerują one istnienie odmiennej zależności między ryzykiem rozwoju PCa a środowiskiem hormonalnym mężczyzny od relacji przyjętej obecnie. W ciągu ostatnich 25 lat nie przeprowadzono podobnych doświadczeń.

 

Dotychczas nie opublikowano wyników badań, które dotyczyłyby TRT stosowanej u wielu mężczyzn obserwowanych przez odpowiednio długi czas. Jakkolwiek, dane dostępne obecnie wskazują, że PCa wykrywa się u 1% mężczyzn poddanych suplementacji T. Odsetek ten jest porównywalny z odsetkiem mężczyzn, u których wykrywa się PCa w ramach badań przesiewowych, mających na celu wczesne wykrycie tego nowotworu.

 

Wpływ testosteronu i innych hormonów na rozwój PCa był przedmiotem wielu badań populacyjnych, obejmujących duże grupy mężczyzn. Żadne z nich nie wykazało niekorzystnego wpływu T na powstawanie PCa. Interesujące jest, że wyniki jednego z tych badań, w ramach którego objęto obserwacją najliczniejszą grupę mężczyzn, sugerowały korzystny z punktu widzenia leczniczego wpływ T na rozwój PCa.

Podsumowując, powszechne przekonanie o niekorzystnej relacji pomiędzy środowiskiem hormonalnym mężczyzny a ryzykiem rozwoju PCa nie znajduje obecnie wiarygodnego uzasadnienia w świetle przytoczonych prac. Niemniej, poznanie rzeczywistego wpływu androgenów na procesy karcynogenezy wymaga niewątpliwie prowadzenia dalszych badań. Wykazano, iż niskie stężenie testosteronu w surowicy u chorych na PCa wiąże się z niższym stopniem zróżnicowania raka i wyższym stopniem zaawansowania, a także gorszym rokowaniem. Jest możliwe, że niedługo TRT prowadzona będzie w celu ograniczenia ryzyka rozwoju PCa. Niemniej dane, którymi dysponujemy obecnie, nie pozwalają na ostateczne stwierdzenie, że stosowanie TRT u mężczyzn, u których ryzyko wystąpienia PCa jest duże – rak występuje lub występował u krewnych pierwszego stopnia, podwyższone stężenie PSA w surowicy – jest postępowaniem nie zwiększającym ryzyka powstania PCa. Z danych dotyczących populacji mężczyzn czarnoskórych mieszkających w Stanach Zjednoczonych wynika, że średnie stężenie testosteronu w surowicy jest u nich o 5% wyższe niż u dobranych pod względem wieku białych mężczyzn, chociaż związek tych obserwacji z większą zapadalnością na PCa i większą śmiertelnością swoistą dla PCa cechującą pierwszą z wymienionych grup nie został dotychczas udowodniony.

 

Źródła:

Huggins C, Hodges CV. Studies on prostatic cancer. I. The effect of castration, of estrogen and of androgen injection on serum phosphatase in mestastatic carcinoma of the prostate.

Parsons JK, Carter HB, Platz EA, Wright EJ, Landis P, Metter EJ. Serum testosterone and the risk of prostate cancer: potential implications for testosterone therapy. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005

Statin P, Lumme S, Tenkanen L. High levels of circulating testosterone are not associated with increased prostate cancer risk: a pooled prospective study.

Chłosta P. Hormonal treatment of the prostate cancer patients.

 

O autorze

Anna

› Zobacz wszystkie artykuły

Dodaj komentarz

Kliknij tutaj aby skomentować artykuł