Minerały, niezbędne ogniwo suplementacji

W obecnych czasach ze wszystkich stron słyszymy o niedoborach witamin. Tak, są one bardzo ważne dla naszego ustroju, jednak nie należy zapominać o minerałach. Są one kluczowe dla wielu mechanizmów zachodzących w naszym organizmie, między innymi przemian hormonalnych czy prawidłowej pracy mózgu.

Cynk

Do kuracji cynkiem jest wiele wskazań, jednak czynnikiem ograniczającym wydaje się być adaptacja organizmu do oralnej suplementacji, co widać po obniżającej się absorpcji tego minerału po upływie kilku tygodni stosowania¹. Z tego względu cynk we wlewach dożylnych można wprowadzać u osób, które już jakiś czas przyjmują go w suplementach, a chciałyby utrzymać dobre efekty. Suplementacja cynkiem jest często wdrażana, by zmniejszyć objawy trądziku. W tym celu stosuje się stosunkowo duże dawki, 132 mg elementarnego cynku dziennie, przez okres 12 tygodni. W rezultatach zauważono znaczną poprawę u ponad połowy uczestników. Wynikać to może między innymi z podniesionego poziomu witaminy A, w efekcie przyjmowania cynku².

Ze względu na działania przeciwzapalne i przeciwutleniające, cynk może być sposobem na poprawę odporności. Stwierdzono to u osób starszych, które przyjmując 45 mg elementarnego cynku dziennie przez 12 tygodni cieszyły się dużo mniejszym odsetkiem zachorowań (29%), w porównaniu do grupy placebo (88%)³. Zauważono też, że osoby starsze miały statystycznie niższe poziomy cynku, niż ludzie młodzi. Uzupełnianie cynku u osób aktywnych pozwala ograniczyć spadek hormonów tarczycy⁴, który notowany jest zazwyczaj przy długo utrzymywanym deficycie kalorycznym podczas odchudzania.

Szeroki wpływ cynku zauważyć można w gospodarce hormonalnej. Cynk jest lekkim inhibitorem enzymu aromatazy, przez co jego deficyt nasila syntezę estradiolu z testosteronu. Supresji ulega LH (ale nie FSH), co jest odwracane po uzupełnieniu niedoboru. Poza samymi hormonami, negatywne efekty deficytu widać także w gęstości receptorów dla hormonów płciowych, przy czym receptory estrogenowe ulegają znacznemu wzrostowi, a androgenowe przeciwnie, zmniejszają gęstość⁵. Tak więc obniżony poziom będzie obniżał działanie androgenów, nasilając jednocześnie działanie estrogenów, co szczególnie dla mężczyzn może być dotkliwe. Suplementacja cynkiem może być korzystna dla niepłodnych mężczyzn, ale tylko tych, którzy mają dodatkowo niski poziom testosteronu. Włączenie cynku w tej grupie skutkowało wzrostem testosteronu i DHT oraz liczebnością plemników, a u części badanych starania zakończyły się sukcesem. W grupie, która wyjściowo miała wysoki testosteron odnotowano jedynie wzrost DHT, bez pozostałych korzyści⁹.

Jednym z charakterystycznych objawów niedoboru cynku jest znaczny spadek apetytu, co jest jednym z najwcześniej zauważalnych symptomów. Z tego względu warto zastanowić się nad opcją uzupełniania tego pierwiastka u osób, które mają problem z dostarczeniem odpowiedniej ilości pożywienia. Obecność cynku wpływa na stymulację nerwu błędnego, co przekłada się na intensywniejszą translację mRNA neuropeptydów – NPY i oreksyny, które odpowiadają za wzrost apetytu⁶. Cynk dodatkowo aktywuje receptory GPR39, które są też celem greliny – „hormonu głodu”⁷. Wykazano, że suplementacja cynkiem u kobiet z anoreksją może przyspieszyć wzrost BMI nawet dwukrotnie, w stosunku do placebo⁸.

Cynk jest jednym z pierwiastków zaangażowanych w utrzymanie dobrej kondycji mentalnej. Bazując na teorii neurotroficznej rozwoju depresji, BDNF jest jednym z kluczowych czynników dla utrzymania prawidłowego stanu mózgu i dobrego samopoczucia. BDNF jest pewnym stopniu zależny od podaży cynku – przy jego deficycie ulega supresji, a po uzupełnieniu niedoboru wraca do normy. Stymulowanie BDNF jest jednym z mechanizmów, przez które działa większość leków przeciwdepresyjnych, dlatego sprawdzono przeciwdepresyjne właściwości cynku w monoterapii na osobach otyłych. Okazało się, że suplementacja 30 mg cynku dziennie po 12 tygodniach znacznie podnosi zarówno poziom cynku, jak i BNDF, co idzie w parze z redukcją symptomów depresyjnych u osób, które na początku wykazywały takie tendencje¹⁰. Wysokie stężenia BDNF pozwalają także utrzymać zadowalający poziom funkcji poznawczych i sprawną pamięć. Wśród innych mechanizmów przeciwdepresyjnego działania cynku wyróżnić można: zmniejszanie aktywności glutaminianu, przez zmniejszanie powinowactwa glicyny do kompleksu receptora NMDA, oraz wpływ na zmiany adaptacyjne w układach serotoninergicznym i adrenergicznym. Cynk może też wspomagać efektywność leczenia lekami SSRI (m.in. citalopramem)¹¹.

Wskazania:
– nierównowaga hormonalna, niski testosteron,
– obniżenie samopoczucia, symptomy depresyjne,
– sport wysokiego wyczynu, ze względu na nasilone wydalanie cynku z potem,
– obniżony apetyt,
– trądzik,
– niska odporność, szczególnie u starszych,
– niedoczynność tarczycy.

Uwagi:
– podczas kuracji cynkiem warto kontrolować spożycie miedzi.

Dawkowanie:
30-60 mg w porcji, częstotliwość – przynajmniej raz w tygodniu.

Łączenie preparatów:
W celu poprawy płodności u mężczyzn, cynk może iść w parze z karnityną i koenzymem Q10.
Dla redukcji symptomów depresyjnych warto łączyć z witaminami z grupy B, a w niektórych przypadkach także z tyrozyną/fenyloalaniną. By poprawić jakość skóry i jej wytworów, można łączyć w jednej kuracji z biotyną i witaminą C, opcjonalnie też z lizyną i proliną. Dla lepszej odporności może być łączony z glutaminą.

Magnez (siarczan)

Jeden z najbardziej deficytowych składników diety, może być podawany profilaktycznie zdecydowanej większości pacjentów. Jeden z niewielu preparatów dożylnych, które bywają wyraźnie odczuwalne doraźnie, już po jednorazowym podaniu. Zatem jest to niedrogi i efektywny środek, który wielu osobom pomoże i zachęci jednocześnie do kolejnych wizyt. Odczuwalny efekt może być różny dla różnych osób, przy pierwszych wlewach, gdy ktoś ma spory niedobór, taki wlew może być energetyzujący, ze względu na częściowe przywrócenie homeostazy, a dotyczy to szczególnie u osób, które wcześniej narzekały na ciągłe zmęczenie. U osób, które nie mają tak dużego deficytu oraz tych, które już są w trakcie kuracji, magnez po wlewie może bardziej wzrastać, co skutkuje raczej relaksacją niż wzrostem energii, jest to bardziej typowy efekt.

Magnez przyjmowany oralnie ma pewne ograniczenia w przyswajalności, a niektóre formy mogą wywoływać dyskomfort układu trawiennego, z tego względu forma iniekcyjna jest efektywniejsza i lepiej tolerowana. Wlewy z siarczanu magnezu bardzo efektywnie podnoszą poziom magnezu nie tylko obwodowo, ale także w mózgu. Z tego względu jest tak dobrze odczuwalny¹. Wskazuje się też na działanie antykonwulsyjne – magnez blokuje przepływ innych jonów w receptorach NMDA. Jednoczesne przyjmowanie oralnego magnezu z niektórymi antybiotykami może zmniejszać efektywność leczenia, ponieważ hamowana jest absorpcja leku na poziomie jelit. Z tego względu podczas kuracji antybiotykami, magnez w formie iniekcyjnej jest bardziej preferowany, niż podawany oralnie. Dotyczy to między innymi: tetracykliny, doksycykliny, streptomycyny, tobramycyny, oksytetracykliny, minocykliny²(we wskazanym źródle można znaleźć wiele więcej interakcji magnezu z lekami).

Wlewy z magnezu okazują się być efektywnym sposobem na walkę z atakiem migreny. W badaniu stwierdzono wysoką skuteczność oraz bardzo dobrą tolerancję leczenia, lepszą niż w przypadku standardowo wykorzystywanych leków³. W próbie każdy z pacjentów (15) otrzymujących magnez odczuł poprawę, a zastosowano dawkę zaledwie 1g siarczanu magnezu. W innym badaniu z użyciem 1g siarczanu magnezu we wlewie dożylnym stwierdzono eliminację bólu głowy już po 15 minutach u 80% pacjentów⁶. Wykazano również, że pacjenci uskarżający się na różnego rodzaju bóle głowy mają statystycznie częstsze niedobory magnezu, dlatego warto go uzupełniać nawet pomiędzy atakami, by potencjalnie zmniejszyć ich prawdopodobieństwo. Okołooperacyjne infuzje z magnezu mogą zmniejszyć odczuwanie bólu i zmniejszają zapotrzebowanie na leki opioidowe w ciągu pierwszych 24h po operacji⁷.

Magnez jest warty uwagi także w cukrzycy i insulinooporności. Uzupełnienie deficytu magnezu pozwala usprawnić funkcjonowanie komórek beta trzustki i poprawić parametry glikemiczne⁴. Infuzje z magnezu są również metodą na poprawę stanu pacjentów z neuropatią⁵. Siarczan magnezu bywa podawany dożylnie podczas ataków astmy. Poprawia stan pacjentów stosowany w parze z konwencjonalnym leczeniem (kortykosteroidy, betaadrenomimetyki), a nawet może dawać pewną skuteczność u osób opornych na standardowe leki⁸. Być może profilaktyczne uzupełnianie magnezu u osób z astmą wpłynie na złagodzenie przebiegu choroby, jednak są to jedynie hipotetyczne rozważania.

Podaż magnezu ma też pewien wpływ na nowotwory. Ma znaczenie między innymi w prewencji raka trzustki. Szacuje się, że każde 100 mg poniżej dziennego RDA w długofalowej perspektywie zwiększa ryzyko tego nowotworu o 24%⁹. Podaż magnezu jest też odwrotnie skorelowana z częstością występowania raka jelita grubego u kobiet.

Wskazania:
– nadciśnienie
– nadmierne odczuwanie stresu, napięcia psychicznego, drażliwości,
– insulinooporność, cukrzyca,
– zaburzenia snu,
– niski poziom energii, chroniczne zmęczenie,
– bóle głowy i migreny,
– astma,
– bóle neuropatyczne,
– skurcze mięśni,
– ciąża powikłana nadciśnieniem¹¹,
– stany ostrego niedoboru magnezu w zespole upośledzonego wchłaniania, alkoholizmie, marskości wątroby, ostrym zapaleniu trzustki lub podczas długotrwałego stosowania płynów infuzyjnych nie zawierających magnezu¹¹,
– stany drgawkowe wywołane niedoborem magnezu w przebiegu padaczki, kłębuszkowego zapalenia nerek lub niedoczynności tarczycy¹¹.

Uwagi:
– szybko podany magnez w roztworze o wysokiej koncentracji może powodować lekkie
uderzenie gorąca i/lub potliwość,
– czasem podanie magnezu może spowodować spadek ciśnienia, u osób podatnych; gdy wystąpią skutki charakterystyczne dla za niskiego ciśnienia, najlepiej jest zaczekać aż ustąpią w pozycji siedzącej, by uniknąć osłabienia,
– rzadko można doświadczyć też lekkiej hipotermii lub problemów z oddychaniem,
– siarczan magnezu nasila działanie leków hamujących układ nerwowy¹¹,
– sole wapnia zastosowane dożylnie znoszą działanie magnezu¹¹,
– sole magnezu nasilają działanie antagonistów wapnia¹¹,

Dawkowanie:
Optymalnie 1 ampułka (2g siarczanu magnezu) raz w tygodniu powinna być efektywna dla profilaktycznego uzupełniania magnezu.
Dawkę można zwiększać do 2, gdy celem jest efekt terapeutyczny w konkretnych jednostkach – migreny, rzucawki, astma, jednak należy pamiętać o odpowiednim wydłużeniu czasu infuzji, by zminimalizować ryzyko negatywnych skutków. Dokładniejsze wytyczne dla konkretnych przypadków dostępne są w charakterystyce produktu leczniczego¹¹.

Łączenie preparatów:
Dla lepszego samopoczucia warto łączyć z kompleksem witamin B, a także z tyrozyną/fenyloalaniną (te głównie w celu podniesienia poziomu energii).
W celu relaksacji i redukcji napięcia psychicznego można połączyć z glicyną.
W ramach poprawy wrażliwości insulinowej i walki z neuropatycznym bólem, dobrze komponuje się z ALA, a także z witaminami B1 i biotyną.
Dla redukcji skurczów mięśni, można połączyć z potasem, najlepiej po uprzednim badaniu analizatorem.

Potas

Potas jest jednym z pierwiastków, które najobficiej występują w organizmie człowieka. Ma udział w zachowaniu dobrego zdrowia układu sercowego, a jego odpowiednio wysoka podaż zmniejsza ryzyko udaru serca i chorób sercowo-naczyniowych¹. Ze względu na szeroki udział w kontrolowaniu gospodarki wodnej, potas jest często wykorzystywany w celu obniżenia ciśnienia tętniczego lub obniżenia nadmiernej retencji wody. Potas na mięsień sercowy działa antagonistycznie w stosunku do wapnia. Środki kancerogenne wpływają na gospodarkę sodowo-potasową, poprzez obniżanie poziomu potasu i podnoszenie sodu. Środki przeciwnowotworowe z kolei dają efekt przeciwny. Choroby powiązane z hiperkaliemią dają niższe ryzyko zachorowania na raka, niż stan hipokaliemii². Bazując na tym, podwyższony poziom potasu jest mniej szkodliwy niż jego niedobór, gdy naszym celem jest uniknięcie choroby nowotworowej. Pewne przesłanki mówią o synergii działania pro-apoptycznego potasu i witaminy C na komórki nowotworów piersi³.

Wskazania:
– niedobór potasu stwierdzony w badaniu,
– nierównowaga elektrolitowa,
– skurcze i drżenie mięśniach,
– nadciśnienie,
– nadmierna retencja wody,
– profilaktyka przeciwnowotworowa,
– długotrwałe wymioty, biegunka, przetoki jelitowe.

Uwagi:
– nadmiar może powodować arytmię serca,
– sugerowane są raczej powolne wlewy,
– nie łączyć z diuretykami oszczędzającymi potas (np. spironolakton).

Dawkowanie:
Mocno uzależnione od wyniku badania potasu. Maksymalne stężenie chlorku potasu w roztworze to 3 g/l.
Niedobór potasu oblicza się następująco:
Niedobór potasu (mmol) = masa ciała (kg) x 0,2 x 2 x (4,5 mmol/l – stężenie potasu w surowicy) (Objętość zewnątrzkomórkową oblicza się na podstawie masy ciała w kg x 0,2).
150 mg potasu chlorku odpowiada 2 mmol jonów potasu.

Łączenie preparatów:
By pozbyć się skurczy i drżenia mięśni, można komponować z magnezem.

Bibliografia:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21371638
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9216787
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4888082/

Selen

Pierwiastek śladowy niezbędny do produkcji kilku enzymów, określanych selenozależnymi. Znany jest między innymi z właściwości sprzyjających zdrowiu tarczycy. Jednym z powodów takiego stanu jest udział selenu w syntezie dejodynaz, które konwertują hormon T4 w T3¹. Z tego względu selen wydaje się być szczególnie pożądany, gdy w wynikach badań widzimy wysokie FT4 i nieadekwatnie niskie FT3. Kolejnym, znaczącym enzymem selenozależnym jest peroksydaza glutationowa. Dzięki niemu selen pomaga w walce ze stresem oksydacyjnym, neutralizując między innymi nadtlenek wodoru. Ten jest intensywnie wytwarzany w procesie metabolizmu jodu, co jest powodem występującego niekiedy nasilenia degeneracji tkanki tarczycy podczas podawania jodu. Z tego powodu zaleca się podawanie selenu podczas kuracji jodem, przy czym selen warto zacząć uzupełniać jeszcze przed włączeniem jodu. Selen jest czynnikiem potrzebnym dla zachowania właściwego rozwoju jąder, prawidłowej spermatogenezy i utrzymania odpowiedniej ruchliwości plemników. Dodatkowa suplementacja selenem jest jedną z potencjalnych metod terapeutycznych w przypadkach męskiej niepłodności².

Wykazuje się odwrotną korelację pomiędzy zawartością selenu w roślinach w danym rejonie, a ogólną śmiertelnością na nowotwory. U podłoża działania ochronnego selenu leżą: produkcja peroksydazy glutationowej, regulacja reakcji REDOX, formowanie komórek Natural Killers, indukowanie enzymów P450, które usuwają toksyny kancerogenne, hamowanie prozapalnych prostaglandyn³. Niski poziom selenu może wpływać na wzrost nowotworów szczególnie u mężczyzn, w mniejszym stopniu u kobiet. Selen zapobiega angiogenezie w nowotworach i powstawaniu przerzutów⁴. Pewne korzystne działania na polu hamowania angiogenezy i metastazy wykazuje się w nowotworach piersi, prostaty, jelita grubego, włókniakomięsakach, czerniaku.

Wskazania:
– stwierdzony w badaniu niedobór selenu,
– niedoczynność tarczycy,
– degeneracja tkanki tarczycy,
– profilaktyka przeciwnowotworowa,
– leczenie męskiej niepłodności,
– kuracja jodem.

Uwagi:
– nie należy przeprowadzać kuracji zbyt długo, by nie doprowadzić do nadmiaru selenu,
– warto sprawdzić poziom selenu przed kuracją i kontrolować go w trakcie.

Dawkowanie:
Zazwyczaj 50-100 mcg elementarnego selenu, przynajmniej raz w tygodniu. Nie zaleca się kuracji dłuższych niż 3 miesiące.

Łączenie preparatów:
W celu usprawnienia pracy tarczycy można łączyć z cynkiem. Opcjonalnie także z fenyloalaniną/tyrozyną, by dostarczyć budulca do syntezy hormonów.
W leczeniu męskiej niepłodności można łączyć z witaminą C i karnityną.

Bibliografia:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1384621
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3048346
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC526387
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3705340

Wapń

Dominujący u człowieka minerał, którego najbardziej doniosłą rolą jest budowa kości i zębów. Z tego też względu sugeruje się uzupełnianie wapnia w przypadkach osteoporozy, a także u osób, których dieta jest uboga w wapń, szczególnie w starszym wieku. Warto jednak mieć na uwadze, że ważniejszym kryterium jest faktyczny niedobór wapnia lub zbyt niska jego podaż z dietą, ponieważ gdy podczas osteoporozy dostarczana jest właściwa ilość tego minerału, to dodatkowa suplementacji nie będzie pomocna. Wapń uczestniczy w przekaźnictwie nerwowym, przez co jest ważnym elementem w utrzymywaniu optymalnej pracy CNS i dobrych funkcji psychologicznych. Jednymi z głównych jego funkcji są uwalnianie neuroprzekaźników z neuronów presynaptycznych oraz wpływ na neuroplastyczność, indukowaną działaniem receptorów NMDA układu glutaminianergicznego. Wykazano, że poziom wapnia w surowicy u osób z depresją jest pozytywnie skorelowany z szybkością przetwarzania informacji, sprawnością funkcji wykonawczych, profilem neuropsychologicznym oraz wynikiem w skali GAF (global assessment of functioning)¹. Kobiety ciężarne, szczególnie te niskim udziałem wapnia w diecie, odnotowywały z dodatkowej suplementacji tego minerału korzyści, w postaci zmniejszonego ryzyka nadciśnienia, stanu przedrzucawkowego, czy też przedwczesnego porodu².

Wskazania:
– niedobór magnezu,
– osteoporoza,
– niska krzepliwość krwi,
– osłabienie mięśni,
– spadek funkcji kognitywnych w depresji,
– ciąża,
– zatrucia antagonistami kanału wapniowego, siarczanem magnezu, fluorkami lub szczawianami³,
– Znaczna hiperkaliemia ze zmianami w EKG³.

Uwagi:
– uzasadnione jest podawanie jedynie, gdy występuje potrzeba uzupełnienia niedoboru; podawanie ilości większych, niż wynosi zapotrzebowanie nie przynosi dodatkowych korzyści, natomiast może spowodować różnego rodzaju komplikacje, związane głównie z układem sercowo-naczyniowym,
– nie jest wskazane podawanie wapnia u osób z kamicą nerkową lub dróg żółciowych, nadciśnieniem, tachykardią, zwapnieniem tkanek miękkich.

Dawkowanie:
W stanach wymagających szybkiego uzupełnienia niedoboru: od 5 do 10 ml roztworu3.
W zatruciach 5 ml roztworu, a kontynuację należy uzależniać od wyników obserwacji pacjenta.
W trakcie stosowania preparatu należy monitorować stężenie wapnia w surowicy.

Łączenie preparatów:
Dla poprawy funkcji kognitywnych w depresji, cynk powinien być dobrym wyborem do
połączenia z wapniem.

Bibliografia:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28259035
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24960615
3. https://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/Pobieranie.ashx?type=9315-c

Tekst ten napisany został przez osobę niezwiązaną ze światem naukowym/medycznym, nie powinien zatem być traktowany jako poradnik. Jest to zbiór informacji, które mogą być pomocne w poszerzaniu wiedzy na temat leczenia i suplementacji dożylnej. Warto odwiedzać także adresy wskazane w przypisach, gdzie można znaleźć wiele dodatkowych informacji i zweryfikować te już poznane.

Tagicynk magnez potas selen wapń